-2. Prątek po wtargnięciu wywołuje „minimalną zmianę pierwotną”, nie- uchwytną klinicznie i radiologicznie, lecz powodującą alergiczne przestrojenie ustroju.

-3. Wreszcie może on wywoływać typową zmianę odpowiadającą morfologicznie gruźlicy pierwotnej. Los prątka w ustroju zależy w dużym stopniu od dawki zakażającej, częstości i masywności nadkażeń i zjadliwóści prątka.

Spośród wielu czynników warunkujących kształtowanie się obrazu klinicznego wiek dziecka znajduje się na pierwszym miejscu. Do najważniejszych czynników, warunkujących odrębną odczynowość ustroju dziecięcego na zakażenie gruźlicą, należą: niedojrzałość narządów pod względem strukturalnym i czynnościowym, szybkie zużywanie rezerw ustrojowych, mniej sprawne działanie aparatów regulacyjnych, a wśród nich słabsza kontrola kory mózgowej.